ယုဒသန္ (ခရစ္ ၁၇၈၈ -၁၈၅ဝ)
Adoniram Judson
by Galen B. Royer*
Born in Malden, Massachusetts, August 9, 1788. JUDSON MEMORIAL IN RANGOON UNIVERSITY
Died on the Indian Ocean, April 12, 1850. BooK "To the Golden Shore" US$13
ယုဒသန္ (ခရစ္ ၁၇၈၈ -၁၈၅ဝ)။
ဆရာၾကီးယုဒသန္သည္ ဘိုးေတာ္ဘုရားလက္ထက္တြင္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွေရာက္လာေသာ ခရစ္ယာန္ သာသနာျပဳ ပုဂိၢဳလ္ျဖစ္သည္။ ယုဒသန္ ဟူေသာအမည္မွာ ျမန္မာတုိ႔က ဂ်ပ္ဆင္ ဆိုေသာစကားလံုးကို အသံလွယ္၍ ေခၚဆိုေသာ အသံထြက္ျဖစ္ျပီး အမည္ရင္းမွာ အဒိုနီရမ္ဂ်ပ္ဆင္ ျဖစ္ေလသည္။ ယုဒသန္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အေမရိကန္ ႏွစ္ျခင္းအသင္းေတာ္ကို စတင္တည္ေထာင္သူျဖစ္သည္။ ယုဒသန္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ခရစ္ယာန္ သာသနာေရးဘက္၌သာမက စာေပဘက္၌ေသာ္၄င္း၊ ႏိုင္ငံေရးဘက္၌ေသာ္၄င္း ထင္ရွားေက်ာ္ၾကားေသာပုဂၢိဳလ္ျဖစ္ေလသည္။
ယုဒသန္သည္ ၁၇၈၈ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လ ၉ ရက္ေန႔တြင္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၊ မက္ဆာခ်ဴးဆက္ျပည္နယ္ ေမာ္လဒင္ျမိဳ႔တြင္ ေမြးဖြားခဲ့သည္။ ဗေရာင္းသကၠသိုလ္တြင္ ပညာသင္ၾကားခဲ့၏။ ၁၈၁၂ ခုႏွစ္ ေဖေဖၚဝါရီ ၅ ရက္ေန႔တြင္ အန္ေဟဇယ္တိုင္ ႏွင့္ ထိမ္းျမားလက္ထပ္ခဲ့ေလသည္။ ေနာက္တေန႔တြင္ ယုဒသန္သည္ အျခား အေဖာ္ေလးဦးတို႔ႏွင့္အတူ အေရွ႕အာရွႏိုင္ငံမ်ားသုိ႔ သာသနာျပဳရန္ ေစလႊတ္ျခင္းခံရ၏။ ယုဒသန္ ဇနီးေမာင္ႏွံတို႔သည္ ေဖေဖၚဝါရီ ၁၉ ရက္ေန႔တြင္ ေဆလမ္ၿမိဳ႕ ဆိပ္ကမ္းမွ သေဘၤာျဖင့္ ထြက္ခြာခဲ့ၾကသည္။ ဇြန္လတြင္ အိႏိၵယႏိုင္ငံ ကာလကတၱားၿမိဳ႕သို႔ ဆိုက္ေရာက္ေလသည္။
ထိုအခ်ိန္က ျဗိတိသွ် အစိုးရႏွင့္ အေမရိကန္ အစိုရတို႔သည္ အခ်င္းခ်င္းမသင့္မတင့္ ျဖစ္လွ်က္ရွိေသာေၾကာင့္ အိႏၵိယႏိုင္ငံတြင္ေရာက္ရွိေနသည့္ ျဗိတိသွ်တို႔၏ အေရွ႕အိႏၵိယ ကုမၸဏီသည္ အေမရိကန္သာသနာျပဳပုဂၢိဳလ္မ်ားကို ထိုတိုင္းျပည္တြင္ ေနထိုင္ရန္မလိုလားေခ်။ ထို႔ေၾကာင့္ အိႏိၵယႏိုင္ငံ ဘုရင္ခံခ်ဳပ္က ယုဒသန္ႏွင့္ဇနီးတို႔ကို မိမိတုိ႔စီးနင္းလိုက္ပါလာခဲ့ေသာ သေဘၤာျဖင့္ အေမရိကန္ျပည္သို႔ျပန္ရန္ အမိန္႔ေပးေလသည္။ ထိုအခါ ယုဒသန္သည္ ျပင္သစ္ပိုင္ ေမာရစ္ရွပ္ကြ်န္းသို႔ ထြက္ခြာခဲ့ရသည္။ အိႏိၵယႏိုင္ငံတြင္ရွိေနစဥ္ ယုဒသန္ႏွင့္သူ၏ဇနီးတို႔သည္ ႏွစ္ျခင္း ခရစ္ယာန္အသင္းသို႔ ကူးေျပာင္းခဲ့ၾကသည္။
ယုဒသန္သည္ အေရွ႕အာရွႏိုင္ငံမ်ား၌ သာသနာျပဳရန္ဟူေသာ မူလရည္ရြယ္ခ်က္ကို စြန္႔လႊတ္ရမည့္ အေျခအေနတြင္ေရာက္ရွိေနခဲ့ေသာ္လည္း ၁၈၁၃ ခုႏွစ္ ဇြန္လဆန္းတြင္ အေရွဖက္သို႔ ၾကံဳရာသေဘၤာႏွင့္ မဒရပ္ၿမိဳ႕သို႔ထြက္ခြာခဲ့ၾကျပန္သည္။ တဖန္ မဒရပ္ၿမိဳ႕မွ တဆင့္ ေဂ်ာဂ်ီးယားနားအမည္ရွိ သေဘၤာျဖင့္ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔လိုက္ပါလာခဲ့ၾကရာ ဇူလိုင္လ (၁၃)ရက္ေန႔တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕သို႔ ဆိုက္ေရာက္ေလသည္။
ထိုအခါက ရန္ကုန္သည္ ယခုကာလ ရန္ကုန္ႏွင့္ လံုးဝမတူေခ်။ ဆူးေလေစတီေတာ္ကို အေ႐ွ႕ဖက္၊ အေနာက္ဖက္ႏွင့္ ေတာင္ဖက္တို႔မွ အင္းႀကီးတစ္ခုကာဆီးလွ်က္ရွိသည္။ ၿမိဳ႕ကို အင္းၾကီးႏွင့္ ေခ်ာင္းေျမာင္း ထံုးအိုင္တို႔ ဝန္းရံလ်က္ရွိသျဖင့္ ကြ်န္းၾကီးတစ္ကၽြန္းကဲ့သို႔ ျဖစ္လ်က္ရွိသည္။ ၿမိဳ႕ေျမာက္မ်က္ႏွာရွိ ဝန္ၾကီးတံခါးမွ ထြက္၍ ေခ်ာင္းကိုကူးျပီးလွ်င္ ဝန္ၾကီး လမ္းအတိုင္း ဆက္သြားပါက မိုင္ဝက္ေလာက္ ခရီးတြင္ ႏွစ္ျခင္းသာသနာျပဳအိမ္ၾကီးသို႔ေရာက္ေလသည္။ ယခုဘားလမ္း၏ ေျမာက္စြန္းအနီးတြင္ ျဖစ္သည္ဟု သမိုင္းဆရာမ်ားက ဆိုသည္။ ထိုအိမ္ရွင္မွာ အိႏိၵယႏိုင္ငံ ဆာရမ္ပူၿမိဳ႕ရွိ အဂၤလိပ္ ႏွစ္ျခင္း ခရစ္ယန္သာသနာျပဳ ဝီလ်ံကာရီ၏ သား ဖဲလစ္ကာရီ ျဖစ္သည္။ ထိုသာသနာျပဳအိမ္၌ ယုဒသန္တို႔ ေနထိုင္ၾကသည္။
ေဟာရန္ ေျပာရန္ သာသနာျပဳရန္ ေရာက္လာၾကသည္ျဖစ္ေသာ္လည္း ယုဒသန္တို႔သည္ ျမန္မာစကားကို တလံုးတပါဒမွ် မတတ္ၾကေသာေၾကာင့္ ျမန္မာစကားကို ဦးစြာၾကိဳးစားသင္ယူရသည္။ သိုျဖင့္ သံုးႏွစ္ သံုးမိုး ရွိလာေသာအခါ ယုဒသန္သည္ ျမန္မာသဒၵါက်မ္းတစ္ေစာင္ကို ေရးသားျပဳစုျပီးစီးေလ၏။ ျမန္မာတို႔ အၾကားတြင္ သာသနာျပဳဖို႔ရန္ ျမန္မာတို႔၏ အယူဝါဒ အေလ့အလာ တို႔ကိုလည္း နားလည္ရေပဦးမည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ယုဒသန္သည္ ေလာကုတၱရာ စာေပမ်ားကို ေလ့လာဆည္းပူးရာ၊ ျမန္မာစကား ကဲ့သိုျဖစ္ေနေသာ ပါဠိ၊ သကၠတ စကားလံုးေပါင္း ေလးေထာင္ေလာက္ကို စုေဆာင္းမိေလသည္။ ထိုစကားလံုး မ်ားကို အကၡရာဝလိစဥ္၍ ျမန္မာအနက္ ေပးကာ ပါဠိ - ျမန္မာ အဘိဓာန္ကို စတင္ျပဳစုေလသည္။ ထိုအဘိဓာန္တြင္ ပါေသာ ျမန္မာ စကားလံုး မ်ားကို တဖန္ အကၡရာ ဝလိစဥ္ကာ အဂၤလိပ္ အနက္ေပး၍ ပဌမျမန္မာ-အဂၤလိပ္ အဘိဓာန္ငယ္ကို ဆက္လက္ ျပဳစုျပန္သည္။
၁၈၁၆ ခုနွစ္တြင္ ဘဂၤလားျပည္နယ္ ဆရမ္ပူ သာသနာျပဳေကာလိပ္ေက်ာင္းက ပံုႏွိပ္စက္တလံုးႏွင့္ ျမန္မာခဲစာလံုးမ်ားကို လက္ေဆာင္ပို႔လိုက္သည္။ ပံုႏွိပ္စက္ႏွင့္အတူ ဆရာေဟာက္ ဆိုသူ ပံုႏွိပ္ပညာတတ္ အေမရိကန္သာသနာျပဳတဦးလည္း ေရာက္လာသည္။ ၁၈၁၇ ခုႏွစ္တြင္ ယုဒသန္သည္ ရွင္မႆဲ ခရစ္ဝင္က်မ္းကို ျမန္မာဘာသာျပန္ဆိုျပီးစီးသည္။ ထုိအခါ ယုဒသန္သည္ တရား ေဟာႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ျမန္မာစကားကိုတတ္ေျမာက္ၿပီဟု အယူရွိေလသည္။ ထို႔ေၾကာင့္သူသည္ ျမန္မာတို႔ တရားနာေလ့ရွိေသာ စရပ္မ်ားသို႔သြားကာ ဓမၼကထိကမ်ား ေဟာသည္ကို ျမန္မာမ်ားနွင့္အတူ နာယူ၍ အတုယူနည္းမွည္းေလေတာ့သည္။ ထို႔ေနာက္ သာသနာျပဳအိမ္ၾကီးႏွင့္ မလွမ္းမကမ္း လူသြားလူလာမ်ားေသာခရီးတြင္ စရပ္တေဆာင္ ေဆာက္လုပ္သည္။ စရပ္မ်က္ႏွာစာခန္းကို ဝါး၊ ဓနိတို႔ျဖင့္ ေဆာက္လုပ္၍ အကာအရံမရွိ ဟင္လင္းထားသည္။ ထိုအေဆာင္တြင္ ယုဒသန္ထိုင္၍ ခရီးသြားမ်ားကို တရားနာလာရန္ ဖိတ္ေခၚေလ့ရွိသည္။ ကေလးသူငယ္ မ်ားကိုလည္း သစ္သား သင္ပုန္းၾကီးမ်ားခင္း၍ စာသင္ေပးေလ့ရွိသည္။ ထိုစရပ္ၾကီးတြင္ ယုဒသန္တို႔သည္ တရားစေဟာသည္။ က်မ္းစာမ်ားကိုလည္း ဆက္လက္ေရးသား ျပန္ဆိုကာ ပံုႏွိပ္ထုတ္ေဝေလသည္။
သို႔ျဖင့္ ဘၾကီးေတာ္ဘုရား လက္ထက္သို႔ ေရာက္လာေသာအခါ ဘုရင္မင္းျမတ္ထံမွ တရားေဟာေျပာခြင့္ အမိန္႔ေတာ္ကို ခံယူရန္လိုသျဖင့္ အျခား သာသနာျပဳတဦးျဖစ္သူ ဆရာကိုးလမင္းႏွင့္ အတူ ေနျပည္ေတာ္သို႔ ၁၈၁၉ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလတြင္ ဆန္တက္ သြားၾကေလသည္။ လမ္းခရီးတြင္ တလေက်ာ္ၾကာျပီးေနာက္ အမရပူရၿမိဳ႕ေတာ္၌ ဘၾကီးေတာ္မင္းတရားႀကီးထံ အခစားဝင္ေရာက္ခြင့္ရ၍ ယုဒသန္က သာသနာျပဳခြင့္ရရန္ ေလ်ာက္တင္ေလသည္။ သို႔ရာတြင္ မင္းတရားၾကီးက ႏွစ္သက္ေတာ္မမူသျဖင့္ အခြင့္မရဘဲ ရန္ကုန္သို႔ စုန္ဆင္းခဲ့ရသည္။
ထုိအေတာအတြင္း ယုဒသန္၏ ဇနီးမွာ က်န္းမာေရးခ်ိဳ႕ယြင္းလ်က္ရွိသျဖင့္ ၁၈၂၁ ခုနွစ္တြင္ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံသို ျပန္ေလသည္။ ထို႔ေနာက္ မ်က္စိ ေရာဂါႏွင္ နားေရာဂါ တို႔၌အထူး ကြ်မ္းက်င္ေသာ သာသနာျပဳ ဆရာဝန္ ပရိုက္စ္ ဆိုသူသည္ ၁၈၂၁ ခုုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလ ၂၈ ရက္ေန႔တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕သို႔ ေရာက္လာသည္။ ၁၈၂၂ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လ (၂၈)ရက္ေန႔တြင္ ေဒါက္တာပရိုက္စ္သည္ အင္းဝၿမိဳ႕ေတာ္ရွိ ဘၾကီးေတာ္မင္းတရားၾကီးထံ အခစားဝင္ေရာက္ရန္ ဆန္တက္ရာတြင္ ယုဒသန္လည္း စကားျပန္အျဖစ္ ဒုတိယအၾကိမ္ လိုက္ပါသြား ျပန္ေလသည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ ဘၾကီးေတာ္ မင္းတရားၾကီးသည္ အင္းဝၿမိဳ႕ေတာ္သို႔ ေျပာင္းေရႊ႕ စံေနေတာ္မူျပီ ျဖစ္၏။ တခါေသာ္ ယုဒသန္သည္ ဘၾကီးေတာ္ မင္းတရားေ႐ွ႕တြင္ တရားေဟာ ေျပာျပရေလသည္။ မင္းတရားၾကီးက ယုဒသန္အား ေနျပည္ေတာ္၌ ေနထိုင္ရန္ ေျမတကြက္ ေပးသနားေတာ္ မူသည္။ ေဒါက္တာပရိုက္စ္ ကိုမူ စစ္ကိုင္းဖက္၌ ေနအိမ္ေဆာက္ ခြင့္ေပးေလသည္။
ထိုေနာက္ ယုဒသန္ သည္ ရန္ကုန္ျမိဳ႔ သိုစုန္ဆင္းခဲ့သည္။ ၁၈၂၃ ခုႏွစ္ဒီဇင္ဘာလ ၅ ရက္ေန႔တြင္ အန္း ေဟဇယ္တိုင္သည္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွ ျပန္ေရာက္လာသည္။ ၁၈၂၄ ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလ (၂၃) ရက္ေန႔တြင္ ယုဒသန္ ဇနီးေမာင္ႏံွ ႏွစ္ဦးတုိ႔သည္ အင္းဝေနျပည္ေတာ္ သို႔ ေရာက္ရွိလာျပီးလွ်င္ အိမ္တေဆာင္ ေဆာက္လုပ္ ေနထိုင္ၾကေလသည္။
ယုဒသန္သည္ ျမန္မာမွဴးမတ္ ေဆြေတာ္ မ်ိဳးေတာ္တို႔ႏွင့္ သင့္ျမတ္ေအာင္ ေပါင္းသင္း၍ သူ၏ဇနီးက ေက်ာင္း တေက်ာင္းဖြင့္ကာ အပ္ခ်ဳပ္ အတတ္နွင့္ စာေရး စာဖတ္ တို႔ကိုသင္ၾကား ေပးသည္။ ယုဒသန္သည္ စၾတာ မင္းကေလးေခၚ ေညာင္ရမ္းမင္းသားထံ မျပတ္ခစားသည္။ ခဲေပါင္ျမိဳ႔စား ဝန္ၾကီး ဦးေရႊလူ၊ ျမဝတီမင္းၾကီးဦးစ ႏွင့္ မကၡရာ မင္းသားၾကီးတို႔ ထံတြင္လည္းဝင္ထြက္ ေလသည္။
ထိုအေတာအတြင္း ျမန္မာ အစိုးရႏွင့္ အဂၤလိပ္အစိုးရတို႔သည္ ရွင္မျဖဴကြ်န္း အေရးေၾကာင့္ စစ္ျဖစ္ၾကရာ ၁၈၂၄ ခုႏွစ္ေမလတြင္ အဂၤလိပ္တို႔က ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ကို သိမ္းယူေလသည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ ေနျပည္ေတာ္၌ ႏိုင္ငံျခားသားတို႔အား ထိန္းသိမ္း ေစာင့္ၾကပ္ထားရန္လိုအပ္သည့္အတိုင္း ယုဒသန္ႏွင့္ ေဒါက္တာပရိုက္စ္တို႔ကို ဖမ္းဆီး၍ လက္မရြံ႕ ေထာင္သို႔ပို႔ထားေလသည္။ အျခားေသာအဂၤလိပ္လူမ်ိဳးမ်ားလည္း ထိုနည္းအတူ အဖမ္းခံရသည္။ ၁၈၂၅ ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလ (၂၆) ရက္ေန႔တြင္ ယုဒသန္ဇနီး၌ သမီးဖြားျမင္၍ မာရီယာဟု အမည္မွည့္ေခၚသည္။
ယုဒသန္တို႔လူစုကို ေထာင္ထဲ၌ ၁ဝ လ အက်ဥ္းခ်ထားျပီးေနာက္ ေအာင္ပင္လယ္ေထာင္သို႔ တဖန္ ေျပာင္းေရႊ႕ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားေလသည္။ ဇနီးလည္း မိမိ၏ ခင္ပြန္းသြားရာ အရပ္သို႔လိုက္ေလသည္။ ထိုႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာလတြင္ ယုဒသန္အား ေထာင္မွလႊတ္ရန္ အမိန္႔ေရာက္လာသည္။ မလြန္ၿမိဳ႕အနီး ေညာင္ပင္ဆိပ္စခန္းတြင္ အဂၤလိပ္ႏွင့္ ျမန္မာတို႔ စစ္ေျပျငိမ္းေရးအတြက္ ႏွစ္ဦး ႏွစ္ဘက္ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးရာ၌ ယုဒသန္ကို စကားျပန္အျဖစ္ ေစလႊတ္ရန္အတြက္ ျဖစ္သည္။ ဒီဇင္ဘာ ၁(၇) ရက္ေန႔တြင္ အင္းဝသို႔ျပန္ေရာက္လာသည္။
ထုိ႔ေနာက္ ခဲေပါင္ျမိဳ႔စား ဝန္ၾကီးဦးေရႊလူ၏ ကူညီမွူျဖင့္ ယုဒသန္သည္ ၁၈၂၅ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာ ၃၁ ရက္ေန႔တြင္ ေထာင္မွလြတ္ေျမာက္ခဲ့ေလသည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ ယုဒသန္၏ ဇနီးသည္မွာ အသည္းအသန္ဖ်ားနာလ်က္ရွိသည္။ ၁၈၂၆ ခုႏွစ္တြင္ ရႏ ၱပိုစာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆိုေသာအခါ၊ ယုဒသန္သည္ စကားျပန္အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ကာ အဂၤလိပ္မွ ျမန္မာသို႔၊ ျမန္မာမွ အဂၤလိပ္သို႔ ေျပာသမွ် စကား၊ ေရးသမွ် စာတို႔ကို ဘာသာျပန္ဆိုရေလသည္။ စစ္ေျပျငိမ္းသြားေသာအခါတြင္ကား ယုဒသန္သည္ ေအာက္ျပည္သို႔စုန္၍ အဂၤလိိပ္ပိုင္နက္ျဖစ္ေသာ က်ိဳကၡမီျမိဳ႔တြင္ ေနထိုင္ၾကသည္။
ယုဒသန္၏ ဇနီး အန္း ေဟဇယ္တိုင္သည္ ၁၈၂၆ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလ ၂၄ ရက္ေန႔တြင္ ကြယ္လြန္ေလသည္။ ထုိအခ်ိန္တြင္ ယုဒသန္သည္ ျဗိတိသွ် အစိုးရကိုယ္စလွယ္ ဂၽြန္ကေရာဖက္ႏွင့္အတူ အင္းဝၿမိဳ႕ေတာ္သို႔ အဂၤလိပ္အစိုးရ ကိစၥျဖင့္ ေရာက္ရွိေနခိုက္ျဖစ္သည္။ ၁၈၂၇ ခုႏွစ္ ဧျပီလ ၂၄ ရက္ေန႔တြင္ ယုဒသန္၏ သမီး မာရီယာသည္လည္း ကြယ္လြန္ေလသည္။
ယုဒသန္ျပန္ဆိုေသာ ဓမၼသစ္က်မ္းကို ၁၈၃၂ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာ ၁၅ ရက္ေန႔တြင္ ေမာ္လျမိဳင္ျမိဳ႔၊ သာသနာပိုင္ပံုႏွိပ္တုိက္၌ ပထမဦးဆံုးအၾကိမ္ ရိုက္ႏွိပ္ခဲ့သည္။ ဓမၼေဟာင္းက်မ္းကိုလည္း ဆက္လက္ျပန္ဆိုခဲ့ရာ ၁၈၃၅ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာ (၂၉) ရက္ေန႔တြင္ ပံုႏိုပ္ျပီးစီးေလသည္။ ဦးစြာ ယုဒသန္၏ အၾကံမွာ အဂၤလိပ္-ျမန္မာ အဘိဓာန္ႏွင့္ ျမန္မာ-အဂၤလိပ္ အဘိဓာန္ ႏွစ္ေစာင္ကို တအုပ္တည္း ပံုႏွိပ္ထုတ္လုပ္ရန္ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္လည္း ၁၈၂ဝ ခုႏွစ္ကျပဳစုခဲ့ေသာ အဘိဓာန္မွာ မျပည့္စံုသျဖင့္ ၁၈၄၂ ခုႏွစ္တြင္ အဘိဓာန္ကို ႏွစ္ေစာင္ခြဲ၍ စတင္ျပဳစုေလသည္။ အဂၤလိပ္အဘိဓာန္ကို ၁၈၄၉ ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလ ၂၄ ရက္ေန႔တြင္ အျပီးသတ္သည္။ ထို႔ေနာက္ အဘိဓာန္ကို ဆက္လက္ျပဳစုေနခိုက္ မက်န္းမမာျဖစ္လာသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ၁၈၅ဝ ခုႏွစ္ ဧျပီလ ဂ ရက္ေန႔တြင္ ယုဒသန္သည္ ေမာ္လျမိဳင္ၿမိဳ႕မွ သေဘၤာျဖင့္ ပင္လယ္ခရီး ထြက္သြားရာ ဧျပီလ (၁၂) ရက္ေန႔တြင္ ကြယ္လြန္ေလသည္။ ယုဒသန္၏ အေလာင္းကို ပင္လယ္ျပင္တြင္ေရျမွဳတ္သျဂိဳလ္လိုက္ၾကသည္။
ယုဒသန္၏ လက္ငုတ္ျဖစ္ေသာ ျမန္မာ အဘိဓာန္ကို သာသနာျပဳဆရာ အီးေအ၊ စတီဖင္က ဆက္လက္လုပ္ကိုင္ခဲ့ရာ ၁၈၅၂ ခုႏွစ္တြင္ ေမာ္လျမိဳင္ျမိဳ႔ အေမရိကန္ သာသနာပံုႏိွပ္တိုက္၌ ပထမအၾကိမ္ စက္တင္ ပံုႏိွပ္ႏိုင္ခဲ့သည္။ ယုဒသန္သည္ အဘိဓာန္နွင့္ ခရစ္ယန္က်မ္းမ်ားအျပင္ ေရႊခ်ိန္ခြင္စာအုပ္ကို ၄င္း၊ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီး ဝတ္ဆင္ပံု စာတမ္းကို ၄င္း၊ ပိ႗ကတ္အႏွစ္ခ်ဳပ္ က်မ္းကို၄င္း ျမန္မာဘာသာျဖင့္ ေရးခဲ့ေလသည္။
ယုဒသန္သည္ ပထမ ဇနီး အန္း ေဟဇယ္တိုင္ကြယ္လြန္ျပီးေနာက္ ၁၈၃၄ ခုႏွစ္တြင္ မစၥစ္ ေဗာ့ဒမန္ဆိုသူ မုဆိုးမတဦးႏွင့္ ဒုတိယ အိမ္ေထာင္ျပဳသည္။ တဖန္ ဒုတိယ ဇနီးကြယ္လြန္ျပန္၍ ၁၈၄၆ ခုႏွစ္တြင္ မစၥအမၼလီခ်ဴးဗက္ ဆိုသူႏွင့္ တတိယ အိမ္ေထာင္ျပဳေလသည္။ က်န္ရစ္ခဲ့ေသာသားသမီးမ်ားအနက္ သားျဖစ္သူ အက္ဒြပ္ ဂ်ပ္ဆင္သည္ ယုဒသန္၏ အတၳဳပၸတိၱကို ေရးခဲ့ေလသည္။ ယခင္က ရန္ကုန္တကၠသိုလ္တြင္ အပါအဝင္ျဖစ္ေသာ ဂ်ပ္ဆင္ေကာလိပ္မွာ ယုဒသန္အထိမ္းအမွတ္ေက်ာင္းပင္ျဖစ္သည္။
ျမန္မာစြယ္စံုက်မ္း အတြဲ ၁ဝ၊ (၁၉၆၆) စာမ်က္နွာ
Burmese Encyclopedia Vol 10, P-433 (Publsihed in 1966)
ဆရာယုဒသန္ ၃၅နွစ္ၾကာ ျမန္မာျပည္ခရီးစဥ္တြင္ ျမန္မာ၊ကရင္ (၇၀၀၀) ေက်ာ္ ႏွစ္ျခင္းခံျပီး ခရစ္ေတာ္ယံုၾကည္ျခင္းႏွင့္ ထာ၀ရအသက္ကို ရရွိခဲ့ၾကသည္။ သိကၡာတင္ပြဲေတာ္ ၆၃ၾကိမ္ကို မစ္ရွင္အဖြဲ႔ေပါင္း ၁၆၃ခုျဖင့္ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ခဲ့သည္ျခင္းျဖင့္ ေဒသခံ ဓမၼဆရာ၊လက္ေထာက္ဓမၼဆရာ မ်ားစြာ ေမြးထုတ္ႏိုင္ခဲ့သည္။ အျခားအသင္းေတာ္မ်ားျဖစ္ေသာ မက္သဒစ္၊ ပရက္ဘာတာရီယန္၊ စသည့္ အသင္းေတာ္မ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္းရြက္ျခင္းမ်ား .. စသည့္ ဆရာၾကီးယုဒသန္၏ ဘ၀ခရီးစဥ္၊ သူ၏ ဘ၀ဒဏ္ခံႏိုင္ျခင္း၊ အတူးသျဖင့္ အင္း၀ေနျပည္ေတာ္တြင္ အက်ဥ္းခံရျခင္း ႏွင့္ ဧ၀ံေဂလိခရီးစဥ္ အားလံုးတို႔သည္ ခရစ္ေတာ္အားျဖင့္သာ ျဖစ္ပါသည္။
ႏွစ္အလိုက္ ဆရာယုဒသန္၏ ဘ၀ျဖစ္စဥ္
၁၇၈၈ - ၾသဂုတ္ (၉) ရက္ေန႔၊ အေမရိကန္ မက္ဆာခ်ဴးဆက္ျပည္နယ္၊ ေမာဒန္ၿမိဳ႕တြင္ ေမြးဖြားခဲ့သည္။
ဖခင္သည္ ၿမိဳ႕ငယ္ေလးမွ ခရစ္ယာန္သင္းအုပ္ဆရာတဦးျဖစ္သည္။
၁၈၀၄ - အသက္ (၁၆)ႏွစ္တြင္ ဘေရာင္း တကၠသိုလ္၌ ပညာသင္ၾကားခဲ့သည္။
၁၈၀၇ - အသက္ (၁၉)ႏွစ္တြင္ ဘီေအဘြဲ႔ စက္တင္ဘာ ၂ရက္ေန႔တြင္ ရရွိခဲ့သည္။
၁၈၀၇ - အသက္ (၁၉)ႏွစ္ အဂၤလိပ္ သဒၵါစာအုပ္တအုပ္ ႏွင့္ သခ်ၤာစာအုပ္တအုပ္ ျပဳစုျပီးစီးခဲ့သည္။ တကၠသိုလ္ ေလာကီပညာ သင္ၾကားေအာင္ျမင္ခဲ့ျပီး ဘုရားသခင္ကို သံသယျဖစ္ခဲ့သည္။ မိသားစုႏွင့္ ဆန္႔က်င္ျပီး နယူးေယာက္ၿမိဳ႕သို႔႔ ဘ၀ေအာင္ျမင္ေရးခရီးထြက္ခဲ့သည္။
၁၈၀၈ - အသက္ (၂၀)ႏွစ္တြင္ ခရီးသြားရင္း ျမိဳ႕ငယ္ေလးတစ္ခုရွိတည္းခိုခန္းတခန္းမွ
ညည္းညဴေသဆံုးသြားသူ လူငယ္တဦးသည္ တကၠသိုလ္တက္စဥ္က ပညာေတာ္သူ မိမိသူငယ္ခ်င္း
ဘာသာမဲ့တဦးျဖစ္သည္ကို အံ့ၾသဖြယ္ ၾကံဳခဲ့ရျပီးေနာက္ မိသားစုထံ ျပန္လာခဲ့သည္။ က်မ္းစာသင္တန္း
Andover Seminary တြင္ဆက္လက္တက္ခဲ့သည္။
၁၈၀၉ - အသက္ (၂၁)ႏွစ္ အရြယ္တြင္ Plymouth အသင္းေတာ္တြင္ ပါ၀င္ျပီး ဧ၀ံေဂလိခရီးစဥ္အတြက္ အသင္းေတာ္မ်ားႏွင့္ ညွိႏွိဳင္းလုပ္ေဆာင္ႏိုင္ခဲ့သည္။ အသင္းေတာ္မ်ားမွာ လူငယ္မ်ားမစ္ရွင္လုပ္ငန္းအတြက္ ႏွစ္ႏွင့္ခ်ီျပီးေဆြးေႏြး
တိုင္ပင္၊ ျပင္ဆင္မႈမ်ား လုပ္ေဆာင္ခဲ့သည္။
၁၈၁၁ - ၂၃ႏွစ္ လန္ဒန္ျမိဳ႔သို႔ သေဘၤာစီးျပီး လန္ဒန္မစ္ရွင္အဖြဲ႔ႏွင့္ ေထာက္ပံမႈရေရးအတြက္ ညွိႏွိဳင္းသည္။
၁၈၁၂ - ၂၄ႏွစ္ အန္းႏွင့္ လက္ထပ္သည္။ သိကၡာရဘုန္းေတာ္ၾကီးအျဖစ္ ဘိသိက္ေပးျခင္းခံရသည္။ ေဘာ့စတြန္ၿမိဳ႕မွသေဘၤာျဖင့္ အိႏၵိယျပည္၊ ကာလကတၱားျမိဳ႔ အေမရိကန္ႏွစ္ျခင္းအသင္းေတာ္သို႔ ေရာက္ရွိသည္။
၁၉၁၃ - ၂၅ႏွစ္ ရန္ကုန္သို႔ ဇူလိုင္ ၁၃ရက္ေန႔တြင္ ေရာက္ရွိသည္။
၁၈၁၆ -၂၈ႏွစ္ ျမန္မာစကား၊စာေပကို ဟိႏၵဴလူမ်ိဳးတဦးထံမွ ၆လခန္႔ အျပင္းအထန္ သင္ယူသည္။ ၃ႏွစ္ခန္႔အၾကာ ျမန္မာစကား၊ စာေပကို ျမန္မာပညာရွင္တဦးကဲ့သို႔ တတ္ေျမာက္ခဲ့သည္။ ျမန္မာ - အဂၤလိပ္ အဘိဓာန္၊ ပါဠိ - ျမန္မာ အဘိဓာန္ကို စတင္ျပဳစုရင္း
ျမန္မာက်မ္းစာအုပ္ ရွင္မႆဲခရစ္၀င္ ကို ေဟလသ (ဂရိ) ဘာသာမွ ဘာသာျပန္ဆို ျပီးစီးခဲ့သည္။
၁၈၁၉ - အသက္ (၃၁)ႏွစ္တြင္ လူထုတရားပြဲမ်ားကို ေရႊတိဂံုဘုရားအနီး ဇရပ္တြင္ စတင္လုပ္ေဆာင္ခဲ့သည္။ ေမာင္ေနာသည္ ပထမဆံုးေသာ ႏွစ္ျခင္းခံယူသည့္ ျမန္မာလူမ်ိဳးျဖစ္သည္။ ၁၉၁၉ ဇြန္ (၂၇) - ထို႔ေနာက္ ေမာင္သာလွ၊ ေမာင္ေျဗ တို႔ႏွစ္ျခင္းခံခဲ့သည္။
ျမန္မာဘုရင္ ဘၾကီးေတာ္ မင္းတရားထံသြားေရာက္ျပီး ေရႊျမန္မာက်မ္းစာအုပ္လက္ေဆာင္ေပးအပ္ရင္း
သာသနာျပဳခြင့္ေတာင္းဆိုခဲ့ရာ ျငင္းပယ္ခံရသည္။
၁၈၂၀ -အသက္ (၃၂)ႏွစ္တြင္ သာသနာျပဳျခင္းမွာ ေႏွးေကြးသြားခဲ့သည္။ ႏွစ္ျခင္းခံသူ ၁၀ဦးခန္႔ျဖင့္ အသင္းေတာ္ငယ္ စတင္ခဲ့သည္။ ကာလကတၱားျမိဳ႔သို႔
ဇနီးသည္ ေဆးကုရင္း ျမန္မာျပည္မွထြက္ခြာခဲ့သည္။ ႏွစ္လအၾကာ ျပန္လာခဲ့သည္။ ျမန္မာပညာတတ္ ေမာင္ေရႊဂံုး ႏွင့္ ၾကြယ္၀ခ်မ္းသာေသာ
မိတ္ေဆြ၂ဦးတို႔ ႏွစ္ျခင္းခံခဲ့သည္။ ေမာင္ေရႊဂံုးသည္ ျမန္မာက်မ္းစာဘာသာျပန္လုပ္ငန္းကို အထူး ကူညီသူျဖစ္သည္။
၁၈၂၃ ၃၅ႏွစ္ ဓမၼသစ္ ျမန္မာက်မ္းစာအုပ္ဘာသာျပန္ျခင္း ျပီးစီးခဲ့သည္။
၁၈၂၄ ၃၆ႏွစ္ အဂၤလိပ္ျမန္မာ ပထမစစ္ပြဲျဖစ္ခဲ့ျပီး အဂၤလိပ္က ေအာက္ျမန္မာျပည္ကို သိမ္းယူခဲ့သည္။ ဆရာယုဒသန္ေမာင္ႏွံကို ျမန္မာဘုရင္ ဘၾကီးေတာ္မင္းတရားက
အင္း၀ေနျပည္ေတာ္သို႔ သူလွ်ိဳအျဖစ္ စြပ္စြဲကာ ဖမ္းဆီးေခၚေဆာင္သြားသည္။
၁၈၂၆ ၃၈နွစ္ သမီး ေမရီအဲလစ္စဘက္ ေမြးဖြားျပီး၊ ရန္ကုန္သို႔ျပန္လည္ေရာက္ရွိသည္။ ရန္ကုန္အသင္းေတာ္မွာ ပ်က္စီးသြားခဲ့ျပီး၊
ေမာ္လျမိဳင္ျမိဳ႔သို႔ ေျပာင္းေရႊ႔ေနထိုင္ရင္း အသင္းေတာ္ထူေထာင္သည္။ က်မ္းစာဘာသာျပန္ဆက္လုပ္သည္။
ပထမဇနီးသည္ ကြယ္လြန္သည္ (၁၈၂၆) ။ ဖခင္ျဖစ္သူ ကြယ္လြန္သည္ (၁၈၂၇)။
၁၈၃၄ ၄၆ႏွစ္ ဒုတိယဇနီးသည္ မစၥစ္ ေဗာ့ဒမန္ ႏွင့္ အိမ္ေထာင္ျပဳသည္။
၁၈၃၅ ၄၇ႏွစ္ ဓမၼေဟာင္းက်မ္းစာ ျမန္မာဘာသာျပန္မႈ ျပီးဆံုးသည္။ (ဒီဇင္ဘာ ၂၉)။
၁၈၃၅ ၄၇ႏွစ္ အေမရိကားသို႔ သေဘၤာျဖင့္ျပန္ရာလမ္းတြင္ ဇနီးသည္ ကြယ္လြန္သည္။ (၁၈၃၅)
ေဘာ့စတြန္ျမိဳ႔သို႔ ေအာက္တိုဘာ ၁၅ - ၁၈၃၅ တြင္ ေရာက္ရွိသည္။ အေမရိကန္အသင္းေတာ္မ်ားတြင္ အေမရိကန္စကားျဖင့္ ျမန္မာသာသနာျပဳခရီးစဥ္ကို တင္ျပ၊ ေျပာၾကားခဲ့သည္။
၁၉၄၅ ၅၇ႏွစ္ မစၥအမၼလီခ်ဴးဗက္ ႏွင့္ အိမ္ေထာင္ျပဳသည္။ ၁၉၄၆ ဇူလိုင္၁၁တြင္ ျမန္မာျပည္သို႔ ျပန္လာၾကသည္။
၁၈၄၆ ၅၈ႏွစ္ အဂၤလိပ္-ျမန္မာ အဘိဓါန္ ျပီးစီးခဲ့သည္။
၁၈၅၀ ၆၂ႏွစ္ ေဆးကုသရန္ အေမရိကားသို႔ ျပန္ရာ သေဘၤာေပၚတြင္ ကြယ္လြန္သည္။ (၁၂ ဧျပီ ၁၈၅၀)
Christian Heroism in Heathen Lands by Galen B. Royer မွတဆင့္ ဘာသာျပန္ေဖာ္ျပပါသည္။
1 comments:
ဆရာႀကီးရန္ကုန္ေရာက္ခုႏွစ္ ၁၉၁၃ ျဖစ္ေနပါတယ္။၁၈၁၃ မဟုတ္ဘူးလား
Post a Comment